سواد مالی چیست؟

در زندگی روزمره همه ما با مسائل مالی مختلفی مواجه هستیم و باید در مقابل هر یک از این مسائل تصمیماتی را بگیریم که بر کیفیت زندگی حال و آینده ما اثر دارد. سواد مالی به ما کمک می‌کند که بتوانیم در این موقعیت‌ها تصمیم‌های بهتری بگیریم.

مسائلی از این قبیل که:

• پول خود را در کجا نگه دارم که ارزش آن در طول زمان حفظ شود؟
• درآمد محدودم را چگونه به خواسته‌های نامحدود اختصاص دهم که بیشترین استفاده را ببرم؟
• چگونه درآمد خود را افزایش دهم؟
• چگونه برای رسیدن به اهدافم برنامه‌ریزی کنم؟
• چگونه درآمد و هزینه‌های خود را مدیریت کنم که بتوانم پس انداز داشته باشم؟
• چگونه هزینه‌های خود را مدیریت کنم و جلوی بعضی از هزینه‌ها را بگیرم؟
• بعد از سالها تلاش توانسته‌ام مقداری پول پس انداز کنم این پس انداز را در بانک بگذارم یا اینکه در بورس، طلا، مسکن سرمایه‌گذاری کنم؟

برای پاسخ به همه این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر فرد نیاز به دانش مالی دارد.

در ادامه قصد دارم شما را با این مفهوم آشنا می کنم و به شما توضیح خواهم داد که چرا دانستن آن در قرن ۲۱ ام برای همه ضرورت دارد.

تعریف سواد مالی

قبل از تعریف سواد مالی باید بگویم که در کشور ما برای واژه سواد مالی لغت‌های مختلفی به کار می‌برند مانند هوش مالی و شم اقتصادی.

برای سواد مالی تاکنون تعاریف متعددی ارائه شده است ازجمله :

سواد مالی از دیدگاه سایت Investopedia :

سواد مالی توانایی فهم و اعمال موثر گستره‌ای از مهارت‌های مالی است. مهم ترین مهارت‌های مالی فرد عبارتند از: مدیریت مالی شخصی، بودجه ریزی و سرمایه گذاری. این دانش  به افراد کمک می‌کند بتوانند از لحاظ مالی به استقلال برسند و به پایداری اقتصادی دست یابند.

investopedia.com

سواد مالی از نظر  OECD :

OECD سازمان توسعه و همکاری اقتصادی است که تابه حال تعاریف متعددی از سواد مالی ارائه کرده است این سازمان سواد مالی را ترکیبی از آگاهی، دانش، مهارت‌ها، گرایش و رفتارهای مالی لازم برای تصمیم گیری صحیح مالی و سرانجام، دست‌یابی به وضعیت مساعد مالی فردی می‌داند.

oecd.org

و به طور کلی می‌توانیم بگوییم محورهایی که در سواد مالی مورد توجه قرار می‌گیرند شامل موارد زیر می‌باشند.

1. مسئولیت پذیری مالی 
2. درآمد و شغل
3. برنامه ریزی و مدیریت پول 
4. اعتبار و بدهی
5. مدیریت ریسک و بیمه 
6. پس‌انداز و سرمایه‌گذاری 

تاریخچه سواد مالی

از اواسط قرن بیستم با توجه به تغییراتی که در مشاغل بوجود آمد مردم مسئولیت بیشتری در رابطه با برنامه پس انداز، بازنشستگی و سرمایه‌گذاری احساس کردند.

علاوه بر آن پیچیدگی‌های اقتصادی نیز باعث شد افراد در هنگام خرید، بودجه‌ریزی و پس انداز برای بازنشستگی نیاز به تصمیم‌گیری‌های مالی جامع‌ تر و آگاهانه‌تر را احساس کنند و به دنبال راههایی برای دستیابی به اطلاعات مناسب باشند.

به همین منظور در اواخر قرن بیستم مرکز ملی آموزش اقتصاد شروع به طراحی استانداردهایی برای آموزش مفاهیم مالی کرد و به دنبال آن در سال 1995 ائتلاف جامپ استارت تشکیل شد کار این ائتلاف طراحی این استانداردها در مدارس تعریف شده بود.

در سال 2000 این ائتلاف به منظور اینکه بر اهمیت آموزش دانش مالی تاکید کند و رفتارهای مالی سالم را در امریکا نشر دهد ماه آوریل را به عنوان ماه جوانان برای سواد مالی تعیین کرد.

به دنبال آن در سال  2004  توسط سنای امریکا این ماه به عنوان ماه ملی سواد مالی  اعلام شد.

کشورهای دیگر نیز با دیدن اثرات سواد مالی پایین و تصمیم‌گیری‌های اشتباه مردم به تکاپو افتادند که اقداماتی در جهت ارتقا این دانش در سطح کشور  انجام دهند.

البته لزوم داشتن سواد مالی و اجرای آن پس از بحران مالی سال  2008 بیشتر خود را نشان داد و تصمیم گیرندگان به این نتیجه رسیدند که با داشتن دانش مالی و ارتقا آن اقتصاد کشور در مقابل بسیاری از بحرانها مقاوم خواهد شد.

به همین منظور به دنبال افزایش سطح این دانش در کشور خود رفتند و در حال حاضر در 45 کشور دنیا این آموزش‌ها در حال طراحی و اجرایی شدن است.

اهمیت سواد مالی

اهمیت سواد مالی به این دلیل است که ما را با مفاهیم پایه مالی آشنا می‌کند تا بتوانیم در زندگی واقعی تصمیمات مالی آگاهانه‌ای بگیریم. با این دانش می‌توانیم بهتر پول خود را مدیریت کنیم و عادت سالم خرج کردن و بودجه‌ریزی را که در طول زمان منجر به رفاه مالی می‌شود در خود بوجود آوریم و نگه‌داریم. زمانی اهمیت این دانش برای ما بیشتر می‌شود که با چالشهای مختلف مالی مواجه می‌شویم.

سواد مالی برای چه کسانی بیشتر اهمیت دارد؟

برخی از افراد تصور می‌کنند دانش مالی تنها مربوط به قشر خاصی می‌شود مثلا تصور بر این است که افرادی که فقیر هستند و از طبقات پایین اجتماع هستند به این دانش بیشتر نیاز دارند.

در صورتیکه هر کدام از ما با هر سطح درآمد دارای خواسته‌هایی هستیم که نامحدود هستند و هماهنگ کردن این خواسته‌ها با منابعی که در دست داریم از دغدغه‌های هر روز ماست.

ما هر روز و هر لحظه باید از بین گزینه‌های مختلف یکی را انتخاب کنیم و تصمیم بگیریم.

مثلا اینکه من این مقدار منبعی (پول، زمان و…) که دارم را به کدام یک از خواسته‌هایم اختصاص دهم؟

چگونه به اهداف مالی که دارم برسم؟

یا چگونه ثروتی که والدینم برای من به ارث گذاشته‌اند را مدیریت کنم که به صفر نرسد؟

چگونه به فرزندم آموزش دهم که متوجه شود پول خود را برای وسایل با ارزش صرف کند؟

و هزاران سوال دیگر که نشان می‌دهد این دانش برای تمام افراد جامعه مورد نیاز است و به مسائل هرروزه زندگی ما مرتبط می‌شود پس به قشر خاصی مربوط نمی‌شود و لازم است که همه با سواد مالی آشنا شویم.

داشتن سواد مالی به ما کمک می‌کند بتوانیم توانمندی‌ها و مهارت‌های‌ خود را در مواجهه با موقعیت‌های متعددی تقویت کنیم. فرد توانمند از لحاظ دانش مالی بینش جدیدی نسبت به رفتار و عملکرد خود پیدا می‌کند.

چطور سواد مالی‌مان را تقویت کنیم؟

اگر این دانش اینقدر دارای اهمیت است چرا تابحال کسی در مورد آن به ما آموزشی نداده است؟

اگر به زندگی والدین خود نگاه کنیم می‌بینیم که بسیاری از آنها دانش مالی ر ا از والدین و همینطور تجربه به دست آورده‌اند.

باید توجه داشته باشیم الان با دنیای پیچیده‌ای که در پیش رو داریم و هر روز با ابزارهای مالی جدیدی که مواجه می‌شویم دیگر نمی‌توانیم از روشی که قبلا والدین ما می‌رفتند استفاده کنیم به همین دلیل یادگیری سواد مالی و بالا بردن اطلاعات خود در این حوزه درحال حاضر دارای اهمیت بسیار است.

برای بالا بردن دانش مالی باید مدام مطالعه کنیم و از نوشته های افراد پیشکسوت بهره ببریم، علاوه بر این می‌توانیم در کلاسهای آموزشی که در این حوزه هست شرکت کنیم و از آنها برای ارتقای سواد خود کمک بگیریم.

برای بالابردن اطلاعات بچه‌ها در این زمینه از مدارس بخواهیم که دانش روز دنیا را در برنامه درسی بچه‌ها سواد مالی کودکان را بگنجانند و به آنها مهارت‌هایی که برای زندگی امروز و آینده نیاز است را اموزش دهند.

برای این منظور می‌توانیم خود دست به کار شویم و منتظر دولت و مدرسه و…. دیگران نمانیم و فرندمان را در کلاسهای آموزشی سواد مالی ثبت نام کنیم.

علاوه بر این موارد باید مدام با آنها در مورد مسائل اقتصادی صحبت کنیم و آنها را در جریان اطلاعات قرار دهیم و نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که بچه‌ها مسائل را خیلی خوب متوجه می شوند پس آنها را جدی بگیریم و آینده آنها را مورد توجه قرار دهیم.